Gümrük vergileri, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihte yürürlükte olan gümrük tarifesine göre hesaplanır. 

Ödeyeceğiniz gümrük vergisi hesaplanırken vergi matrahına gümrük tarifesinin unsurları uygulanır. Ad-valorem (yani fiyat veya değer üzerinden alınan) gümrük vergilerinde verginin matrahı eşyanın kıymetidir. 

Türk Gümrük Tarife Cetveli ve gümrük vergisi oranları, gümrük tarifesinin farklı unsurlarını oluşturur. Dış ticarete konu olan eşyanın tarife sınıflandırmasına Türk Gümrük Tarife Cetveli’nde yer verilir. Eşyaya uygulanacak gümrük vergisi oranları ise, İthalat Rejimi Kararı’na ekli listelerde, ülkeler ve ülke grupları bazında düzenlenmiş olan ayrı ayrı sütunlarda gösterilir. 

Bu çerçevede, gümrük vergileri hesaplanırken üç temel faktör esas alınmaktadır: 

• 1. Eşyanın tarife sınıflandırması
• 2. Eşyanın menşei
• 3. Eşyanın gümrük kıymeti

İthalatınız sırasında uygulanacak olan gümrük vergisi oranı ve döviz kuru açısından gümrük beyannamesinin tescil edildiği tarihin önemli olduğunu hatırlatmak isteriz.

İthalattan kaynaklanan gümrük vergilerini ödeme yükümlülüğünüz, gümrük beyannamesinin tescil edildiği tarihte başlar. Bu vergiler, gümrük beyannamenin tescil edildiği tarihte geçerli olan gümrük tarifesi unsurlarına göre hesaplanır. 

İki ülke arasında ticarete konu edilen bir malın gümrük kıymetinin nasıl doğduğunu basit bir ticari model üzerinden açıklayalım:

Alıcı ve satıcı arasında anlaşma sağlandığında bir malın, belirli bir miktarda ve belirli bir fiyattan satıcı tarafından alıcıya satışını düzenleyen bir satış sözleşmesi imzalanır. Bu sözleşmeye göre:

-Satıcının temel yükümlülüğü bu malı alıcıya teslim etmek,

-Alıcının temel yükümlülüğü ise bu malın bedelini satıcıya ödemektir.

Alıcı ve satıcı, malın alıcıya nasıl teslim edileceği ve mal bedelinin satıcıya nasıl ödeneceği konusunda anlaşarak bunu satış sözleşmesinde belirtirler.

Uluslararası ticarette alıcıların temel yükümlülüğü olan mal bedelinin ödenmesi ile ilgili farklı “ödeme şekilleri” ve satıcıların temel yükümlülüğü olan malın teslim edilmesi ile ilgili farklı “teslim şekilleri” vardır.

Satıcı, malı teslim etmenin yanı sıra, anlaşmaya göre üstlenilmiş ise eşyanın teslimini sağlamak veya teslim yerine ulaşmasını temin etmek, navlun bedelini ödemek, eşyaya sigorta yaptırarak bedelini ödemekle de yükümlüdür.

Gümrük işlemi yapacağınız eşyanız hakkında, gümrük mevzuatı ile belirlenen kurallara uygun olarak gümrük idaresine bildirimde bulunursunuz. Bu bildirime “gümrük beyanı” denir.

Gümrük beyanınızı yaparken düzenlediğiniz gümrük beyannamesine eklemeniz gereken aşağıdaki belgeler eşyanın gümrük kıymeti ile ilgilidir:

• •Fatura
• •İthalat işlemlerinizde teslim şekline göre navlun faturası veya sigorta poliçesi
• •Kıymet Bildirim Formu (ihracat, transit ve antrepo rejimlerinde bu formu düzenlemezsiniz.)

Kıymet Bildirim Formu, ithal eşyasının gümrük kıymetinin unsurlarını içerir. Esas itibarıyla satış bedeli yöntemine ilişkin mevzuat hükümlerini özet olarak ve soru-cevap şeklinde içeren bir belgedir.

Eşyanın gümrük kıymetinin beyanı ile ilgili olarak;

• -Gümrük idaresinin beyan ettiğiniz kıymetin gerçekliğinden veya doğruluğundan emin olmak isteyebileceğini, 
• -Bu durumda sizden ilave bilgi ve belgeler isteyebileceğini, 
• -Belirli koşullarda eşyanın gümrük kıymetini diğer ülkenin yetkili makamlarına başvurarak araştırabileceğini,
• -Bu işlemler sonucunda eşyanın gümrük kıymetinin yanlış beyan edildiğini anlaşılması durumunda ağır yaptırımların uygulanabileceğini 

Önemle hatırlatmak isteriz.

Eşyanın gümrük vergisine esas alınacak kıymetinin gümrük idaresine Türk Lirası olarak beyan edilmesi zorunludur. Eşyanın faturası veya diğer belgelerde yazılı olan yabancı paralar, gümrük yükümlülüğünün doğduğu tarihte yürürlükte olan T.C. Merkez Bankası döviz satış kurları üzerinden Türk Lirasına çevrilir.

İthal eşyasının gümrük kıymeti, gümrük mevzuatında yer alan kıymet tespit yöntemlerinin sırasıyla uygulanması yoluyla belirlenir. Bu yöntemler; 

• • Satış bedeli yöntemi 
• • Aynı eşyanın satış bedeli yöntemi
• • Benzer eşyanın satış bedeli yöntemi 
• • İndirgeme yöntemi,
• • Hesaplanmış kıymet yöntemi
• • Son yöntem 

olarak adlandırılır.

Bu yöntemlerin kullanılmasında ilk olarak satış bedeli yönteminin kullanılması esastır. Bu yöntemin kullanılmasını engelleyen bir durum varsa sırasıyla diğer yöntemlerin denenir. Eşyanın gümrük kıymeti ilk beş yönteme göre belirlenemez ise son yönteme göre belirlenir.

Eşyanın gümrük kıymeti bir önceki yönteme göre belirlenebildiği sürece izleyen yönteme geçilmez. 

Ancak beyan sahibinin yazılı talebi gümrük idaresince uygun bulunursa, söz konusu yöntemlerden indirgeme yöntemi ile hesaplanmış kıymet yönteminin uygulama sırası değiştirilebilir.

Satış bedeli yönteminde ithal eşyasının gümrük kıymeti o eşyanın satış bedelidir. 

Eşyanın satış bedeli Türkiye’ye ihraç amacı ile yapılan bir satış işleminde gümrük mevzuatı ile belirlenen ilavelerin ve indirimlerin yapıldığı fiilen ödenen veya ödenecek fiyattır.

Satış Bedeli formül olarak şöyle ifade edilebilir: Satış Bedeli=Fiilen Ödenen veya Ödenecek Fiyat + İlaveler – İndirimler

Satış Bedelinin tarifinde geçen “Türkiye’ye ihraç amaçlı satış deyimi”, Türkiye’ye ithal edilmek üzere doğrudan doğruya yapılan satışı ifade eder. Bu satış, eşyanın uluslararası transferini doğuran bir işlemdir. Eğer eşya ödünç veya bedelsiz olarak verilmişse “ihraç amaçlı satış” mevcut değildir.  Bu durumda satış bedeli yöntemi kullanılamaz. 

Bir eşya arka arkaya yapılan bir satışa konusu ise ithal öncesi son satış dikkate alınır. 

Satış bedeli yönteminde fiilen ödenen veya ödenecek fiyata ilave edilecek ve çıkarılacak unsurlar;

Gümrük mevzuatında yer alan satış bedeli yöntemi hükümlerine göre gümrük kıymeti belirlenirken, ithal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına aşağıdaki ilaveler yapılır.

a) Aşağıdaki unsurlara eşyanın fiilen ödenen veya ödenecek fiyatına dahil edilmemiş ancak alıcı tarafından üstlenilen bölümü;

• 1) Satın alma komisyonları dışındaki komisyonlar ve tellaliye, (Satın alma komisyonu deyimi; ithalatçının temsilcisine, kıymeti belirlenecek eşyanın satın alınmasında yurt dışında verdiği temsil hizmeti karşılığı ödediği ücreti ifade eder.)
• 2) Gümrük işlemleri sırasında söz konusu eşya ile tek eşya muamelesi gören kapların maliyeti,
• 3) İşçilik ve malzeme giderleri dahil ambalaj bedeli,

b) İthal eşyasının üretiminde ve ihraç amacıyla satışında kullanılmak üzere alıcı tarafından doğrudan veya dolaylı olarak bedelsiz veya düşük bedelle sağlanan, fiilen ödenmeyen veya ödenecek fiyata dahil edilmemiş olan aşağıda sayılan mal ve hizmetlerin kıymetinden verilecek uygun miktardaki pay;

• 1) İthal eşyasına katılan malzeme, aksam, parça ve benzerleri,
• 2) İthal eşyasının üretimi sırasında kullanılan araç, gereç, kalıp ve benzeri aletler
• 3) İthal eşyasının üretimi sırasında tüketilen maddeler
• 4) İthal eşyasının üretimi için gereken ve ithal ülkesi dışında gerçekleştirilen mühendislik geliştirme, sanat ve çizim çalışmaları, plan ve taslak hazırlama hizmetleri

c) Kıymeti belirlenecek eşyanın satış koşulu gereği, alıcının doğrudan veya dolaylı olarak ödemesi gereken, fiilen ödenen veya ödenecek fiyata dahil edilmemiş olan royalti ve lisans ücretleri, İthal eşyasının gümrük kıymetinin belirlenmesi sırasında Türkiye’de çoğaltılması hakkı için yapılan ödemeler ve Türkiye’ye ihraç amacıyla satışında bir satış koşulu olmaması kaydıyla, dağıtım veya tekrar satış hakları için alıcının yaptığı ödemeler, yukarıdaki (c) bendi kapsamında değerlendirilmez ve fiilen ödenen veya ödenecek fiyata ilave edilmez.

d) İthal eşyasının tekrar satışı veya diğer herhangi bir şekilde elden çıkarılması ya da kullanımı sonucu doğan hasılanın doğrudan veya dolaylı olarak satıcıya intikal eden kısmı,

e) İthal eşyası için Türkiye’deki giriş liman veya mahalline kadar yapılan nakliye ve sigorta giderleri.  (Giriş liman veya mahalli deyimi; deniz yolu ile gelen eşyada Türkiye’deki boşaltma limanını, karayolu ile gelen eşyada kara taşıt araçlarının ilk vardıkları hudut gümrüğünü, hava yolu ile gelen eşyada eşyanın boşaltıldığı hava limanı gümrüğünü ifade eder.)

Gümrük kıymetinin belirlenmesinde, fiilen ödenen veya ödenecek fiyata bu maddede öngörülenler dışında hiçbir ilave yapılamaz.

Satış bedeli yöntemine göre gümrük kıymetine dahil edilmeyecek giderler:

İthal eşyasının fiilen ödenen veya ödenecek fiyatından ayırt edilebilmeleri koşuluyla, aşağıdaki giderler gümrük kıymetine dahil edilmez.

a) Eşyanın, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi ile Türkiye’nin anlaşmalarla dahil olduğu gümrük birliği gümrük bölgelerine giriş yerine varışından sonra yapılan nakliye ve sigorta giderleri,

b) Sınai tesis, makine veya teçhizat gibi ithal eşyası için ithalattan sonra yapılan inşa, kurma, montaj, bakım veya teknik yardıma ilişkin giderler,

c) İthal eşyasının satışıyla ilgili olarak bir finansman anlaşması uyarınca alıcı tarafından üstlenilen faiz giderleri,

d) Satın alma komisyonları,

e) Eşyanın ithali veya satışı nedeniyle Türkiye’de ödenecek ithalat vergileri,

Yukarıda (c) fıkrasında belirtilen hallerde, finansmanın satıcı veya bir başka kişi tarafından sağlanmış olmasına bakılmaz. Ancak, finansman anlaşmasının yazılı olarak yapılmış olması ve gerektiğinde alıcının;

• - Eşyanın, fiilen ödenen veya ödenecek fiyat olarak beyan edilen fiyattan satıldığını
• - Söz konusu faiz oranının, finansmanın sağlandığı ülkede o tarihte bu tür bir işlem, için geçerli olan faiz oranı seviyesini aşmadığını,

Kanıtlaması şarttır.

Fiilen ödenen veya ödenecek fiyat, ithal eşyası için alıcının, satıcı veya satıcı yararına yaptığı veya yapması gereken ödemelerin toplamıdır.

Bu fiyat, ithal eşyasının satış koşulu olarak, alıcının satıcıya veya satıcının bir yükümlülüğünü karşılamak üzere üçüncü bir kişiye yaptığı veya yapacağı tüm ödemeleri kapsar.

Ödemeler, para transferi şeklinde olabileceği gibi akreditif veya ciro edilebilir bir kıymetli evrak kullanılarak ya da doğrudan veya dolaylı yapılabilir.

Gümrük Kanununa göre yapılan ilaveler dışında, alıcının pazarlama veya satıcı ile yapılan bir anlaşma yoluyla da olsa, satıcıya yapılan dolaylı dahil kendi hesabına yaptığı faaliyetler, satıcı yararına bir ödeme olarak değerlendirilmez.

Bu tür işlemlere ilişkin giderler, ithal eşyasının gümrük kıymetinin tespiti sırasında fiilen ödenen veya ödenecek fiyata ilave edilmez.

Aynı eşya deyimi; fiziksel özellik, kalite ve tanındığı özellikleri dahil olmak üzere her hususta aynı olan ve aynı ülkede üretilmiş eşyayı ifade eder. Görünüşteki küçük farklılıklar diğer hususlarda tanıma uyan eşyanın aynı eşya sayılmasını önlemez.

Benzer eşya deyimi; her hususta aynı olmamakla birlikte aynı işlevi görmelerini ve ticari olarak birbirlerini ikame edebilmelerini mümkün kılan, benzer özellik ve benzer unsurları bulunan ve aynı ülkede üretilmiş olan eşyayı ifade eder. Eşyanın kalitesi, tanındığı özellikleri, bir ticari markasının bulunması, eşyanın benzerliğinin belirlenmesinde göz önüne alınacak faktörler arasında yer alır.

Aynı eşya ve benzer eşya deyimleri, Türkiye’de yapılması nedeniyle düzeltme konusu olmayan, ithal eşyasının üretimi için gereken ve Türkiye dışında gerçekleştirilen mühendislik, geliştirme, sanat ve çizim çalışmaları, plan ve taslak hazırlama hizmetlerini içeren veya yansıtan eşyayı kapsamaz.

Yalnızca kıymeti belirlenecek eşya ile aynı ülkede üretilen eşya, “aynı eşya” veya “benzer eşya” olarak nitelenebilir. Kıymeti belirlenecek eşya ile aynı kişi tarafından üretilmiş aynı veya benzer eşya bulunmadığı takdirde, farklı kişi tarafından üretilmiş eşya dikkate alınır. Üretilmiş deyimi, yetiştirilmiş, imal edilmiş veya topraktan çıkarılmış olma halini ifade eder.

Satış bedeli yöntemine göre belirlenemeyen ithal eşyasının gümrük kıymeti Türkiye’ye ihraç amacıyla satılarak kıymeti belirlenecek eşya ile aynı veya yakın bir tarihte ihraç edilen aynı eşyanın satış bedelidir. 

Aynı veya yakın bir tarih deyimi; ithal edilen eşya ya da aynı veya benzer eşyaya ait birim fiyatın belirlenmesine imkan verecek ileri ve geriye doğru tespiti mümkün olan ilk tarihi ifade eder.

Bu yönteme göre gümrük kıymeti belirlenirken, kıymeti belirlenecek eşya ile aynı ticari düzey ve yaklaşık aynı miktarda satılan aynı eşyanın satış bedeli kullanılır. Böyle bir satışın bulunmaması durumunda, farklı ticari düzey ve/veya farklı miktarlardaki aynı eşyanın satış bedeli, bu ticari düzey ve/veya miktar farkları göz önüne alınarak yapılacak düzeltmeden sonra kullanılır.

İthal eşyası ile söz konusu aynı eşya arasında, ithal eşyasının giriş liman ve mahalline kadar nakliyesi ile ilgili olarak yapılan nakliye ve sigorta giderlerinin satış bedeline dahil edildiği durumlarda, mesafe ve nakliyatın türünden doğan ciddi farklılıklar göz önüne alınarak satış bedelinde düzeltme yapılır.

Bu yöntemin uygulanması sırasında aynı eşyaya ilişkin birden fazla satış bedeli tespit edilirse, ithal eşyasının gümrük kıymetini belirlemek üzere bunlardan en düşük olanı kullanılır.

İthal eşyasının gümrük kıymeti “satış bedeli” ve “aynı eşyanın satış bedeli” olarak adlandırılan ilk iki kıymet belirleme yönteme göre belirlenemezse, “benzer eşyanın satış bedeli” yöntemine geçilir. 

Benzer eşyanın satış bedeli, Türkiye’ye ihraç amacıyla satılarak, kıymeti belirlenecek eşya ile aynı veya yakın bir tarihte ihraç edilen benzer eşyanın satış bedelidir.

Aynı veya yakın bir tarih deyimi; ithal edilen eşya ya da aynı veya benzer eşyaya ait birim fiyatın belirlenmesine imkan verecek ileri ve geriye doğru tespiti mümkün olan ilk tarihi ifade eder.

Bu yönteme göre gümrük kıymeti belirlenirken, kıymeti belirlenecek eşya ile aynı ticari düzey ve yaklaşık aynı miktarda satılan benzer eşyanın satış bedeli kullanılır. Böyle bir satışın bulunmaması durumunda, farklı ticari düzey ve/veya farklı miktarlardaki benzer eşyanın satış bedeli, bu ticari düzey ve/veya miktar farkları göz önüne alınarak yapılacak düzeltmeden sonra kullanılır.

İthal eşyası ile söz konusu benzer eşya arasında, ithal eşyasının giriş liman ve mahalline kadar nakliyesi ile ilgili olarak yapılan nakliye ve sigorta giderlerinin satış bedeline dahil edildiği durumlarda, mesafe ve nakliyatın türünden doğan ciddi farklılıklar göz önüne alınarak satış bedelinde düzeltme yapılır.

Bu yöntemin uygulanması sırasında benzer eşyaya ilişkin birden fazla satış bedeli tespit edilirse, ithal eşyasının gümrük kıymetini belirlemek üzere bunlardan en düşük olanı kullanılır.

İndirgeme yönteminde, kıymeti belirlenecek eşya ya da aynı veya benzer eşya, Türkiye’de ithal edildiği hal ve durumda satılmışsa, bu yönteme göre ithal eşyasının gümrük kıymetinin belirlenmesinde, bu eşyanın ya da aynı veya benzer eşyanın ithalatçı tarafından yurt içinde müstakil kişilere aynı veya yakın bir tarihte yapılan en büyük miktardaki satışına ait birim fiyat esas alınır.

Yukarıda belirtilen birim fiyattan aşağıdaki indirimler yapılır: 

a. Türkiye’ye ithal edilen, ithal eşyası ile aynı sınıf veya cins eşyanın satışında mutat olarak ödenen veya ödenmesi kararlaştırılan komisyon veya kar ve genel giderler için yapılması mutat olan ilaveler. (Aynı sınıf veya cins eşya deyimi; belli bir sanayi sektöründe üretilen bir grup veya bir dizi eşya kapsamına giren eşyayı ifade eder (bu ifade aynı veya benzer eşyayı da kapsar) 

b. Türkiye sınırları içinde gerçekleşen mutat nakliye ve sigorta giderleri ile bunlarla ilgili diğer giderler.

c. Eşyanın ithali veya satışı nedeniyle Türkiye’de ödenecek gümrük vergileri ile diğer dahili vergiler.

Kıymeti belirlenecek eşya ya da aynı veya benzer eşyanın, ithal tarihinde veya yakın bir tarihte satışı yoksa, bu eşyanın ithal tarihinden itibaren doksan gün içinde ithal edildiği hal ve durumda yapılan ilk satışına ait birim fiyat esas alınır.

İthal edildiği hal ve durumda satılan kıymeti belirlenecek eşya ya da aynı veya benzer eşya yoksa; ithalatçının talebi üzerine ithal edildikten sonra işlenen veya değişikliğe tabi tutulan kıymeti belirlenecek eşyanın, müstakil kişilere en büyük miktardaki satışına ait birim fiyat gümrük kıymetine esas alınır. Bu birim fiyatından eşyanın işlenmesi veya değişikliğe tabi tutulmasından doğan ilave kıymetin düşülmesi ve yukarıda belirtilen indirimlerin yapılması gerekir

Bu yönteme göre ithal eşyasının gümrük kıymeti, hesaplanmış kıymet esas alınarak belirlenir.

Bu yöntemin uygulanması için ithalatçının gerekli bilgi ve belgeleri gümrük idaresine ibraz etmesi ve bu bilgi ve belgelerin doğruluğunu ispata hazır olduğunu üretici ülke makamlarından alacağı belge ile belgelenmesi gerekir. 

Hesaplanmış kıymet aşağıdaki unsurların toplamından oluşur;

a. İthal eşyasının üretiminde kullanılan malzeme ve yapılan imalat veya diğer imal işlemlerinin bedel veya kıymetleri,

b. Türkiye’ye ihraç edilmek üzere ihraç ülkesindeki üreticiler tarafından üretilen, kıymeti belirlenecek eşya ile aynı sınıf veya cins eşyanın satışında mutat olan kar ve genel giderlere eşit bir tutar,

c. İthal eşyasının giriş liman ve mahalline kadar nakliyesi ile ilgili olarak yapılan yükleme, boşaltma, elleçleme giderleri ile nakliye ve sigorta giderleri.

İlk beş yönteme göre belirlenemeyen ithal eşyasının gümrük kıymeti;

a. Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasının VII nci Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Anlaşmanın,

b. Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasının VII nci maddesinin,

c.  Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliğinin Eşyanın Gümrük Kıymeti ile ilgili bölüm hükümlerinin,

esaslarına ve genel hükümlerine uygun yöntemlerle ve Türkiye’de mevcut hükümler esas alınarak belirlenir.

Bu yönteme göre gümrük kıymetinin belirlenmesinde aşağıdaki hususlar esas alınmaz:

a) Türkiye’de üretilen eşyanın Türkiye içindeki satış fiyatı,

b) Gümrük idaresinin iki alternatif kıymetten yüksek olanını kabul etmesini öngören bir sistem,

c) Eşyanın ihraç ülkesindeki iç piyasa fiyatı,

d) Aynı veya benzer eşyanın hesaplanmış kıymet yöntemi hükümlerine göre belirlenen kıymeti dışındaki maliyet bedeli,

e) Türkiye’den başka bir ülkeye ihraç edilmek üzere satılmış eşyanın fiyatı,

f) Asgari gümrük kıymetleri,

g) Keyfi veya fiktif kıymetler.

Bilgisayarlarda kullanılmak üzere, ithal edilen veri ya da komutlar yüklü bilgi taşıyıcılarının gümrük kıymetinin belirlenmesinde, sadece taşıyıcı ortamın kendisinin maliyeti veya kıymeti esas alınır.

Bu nedenle, taşıyıcı ortamın maliyet veya kıymetinden ayırt edilebilmesi koşuluyla, gümrük kıymeti, veri veya komutların maliyet veya kıymetini içermez.

Bu maddede geçen;

- Taşıyıcı ortam deyimi, entegre devreler, yarı iletkenler ve bu tür devre veya cihazlarla bütünlük oluşturan benzeri araç ve aletleri,

- Veri veya komutlar deyimi, ses, sinematografik veya video kayıtlarını, Kapsamaz.

Royalti ve lisans ücreti deyimi; ithal eşyasının imalatı, ihraç edilmek üzere satışı veya kullanımı ya da yeniden satışı ile ilgili olarak patent, dizayn, know-how, model, marka, tescilli tasarım, telif hakkı ve imalat prosesleri gibi adlar adı altında yapılan ödemeleri ifade eder. 

Royalti ve lisans ücretleri ile ilgili olarak aşağıdaki hükümler uygulanır:

a) 4458 sayılı Gümrük Kanununun 27 nci maddesinin 5 inci fıkrası hükmü saklı kalmak kaydıyla, İthal eşyasının gümrük kıymeti satış bedeli yöntemine göre belirlenirken, royalti veya lisans ücreti ödemeleri fiilen ödenen veya ödenecek fiyata aşağıdaki koşullarla ilave edilir.

1) Ödeme kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili olmalıdır.

2) Ödeme bu eşyanın satış koşulu olarak yapılmalıdır.

b) İthal eşyasının sadece Türkiye’de imal edilen eşyanın karışımındaki maddelerden biri veya bir parçası olması durumunda, ithal edilen eşya için fiilen ödenen veya ödenecek fiyatta düzeltme sadece royalti veya lisans ücreti bu eşya ile ilgili ise yapılabilir.

Eşyanın monte edilmemiş bir şekilde veya sulandırma veya ambalajlama gibi satıştan önce küçük işlemlerden geçecek şekilde ithal edilmesi durumunda, bu, bir royalti veya lisans ücretinin ithal edilen eşya ile ilgili kabul edilmesini engellemez.

Eğer royalti veya lisans ücretleri kısmen ithal edilen eşya ile kısmen de ithal edilmelerinden sonra eşyaya eklenen parçalarla veya ithalat sonrası faaliyetler veya hizmetler ile ilgiliyse, uygun bir paylaştırma sadece nesnel ve somut verilere dayalı olarak yapılır.

c) Bir markanın kullanılmasına ilişkin bir royalti veya lisans hakkı, ithal edilen eşya için fiilen ödenen veya ödenecek fiyata sadece aşağıdaki durumlarda ilave edilir.

1) Royalti veya lisans ücreti, aynı durumda yeniden satılan veya ithal edildikten sonra sadece küçük değişikliklerden geçen eşyaya ilişkin ise,

2) Eşya, ithalattan önce veya sonra yapıştırılan ve royalti veya lisans ücretinin ödendiği marka altında pazarlanıyorsa,

3) Alıcı, bu tür eşyayı satıcı ile ilişkisi olmayan diğer satıcılardan temin etme özgürlüğüne sahip değilse,

d) Alıcının bir üçüncü kişiye royalti veya lisans ücreti ödemesi durumunda, bu maddenin (a) bendinde öngörülen koşullar, satıcı veya satıcı ile ilişkili olan bir kişinin alıcıdan bu ödemeyi yapmasını istememesi durumunda yerine getirilmiş sayılmaz.

e) Bir royalti veya lisans ücretinin miktarı ithal edilen eşyanın fiyatına bağlı olarak belirleniyor ise, aksi yönde bir kanıt bulunmadığı sürece, bu royalti veya lisans ücretinin ödenmesinin kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili olduğu varsayılır.

Ancak, bir royalti veya lisans ücretinin miktarı ithal edilen eşyanın fiyatına bakılmaksızın belirleniyor ise, bu royalti veya lisans ücreti ödenmesinin de kıymeti belirlenecek eşya ile ilgili olduğu kabul edilebilir.

İthal eşyasının gümrük kıymetinin belirlenmesi ile ilgili kurallara uyulmaması halinde gümrük mevzuatı uyarınca para cezası uygulanır.

Uygulanacak para cezasının tutarı, gümrük kıymetinin kurallara uygun bir şekilde beyan edilmemesi nedeniyle ortaya çıkan vergi kaybının oranına göre değişir: Gümrük mevzuatında yer alan para cezalarından başka, Kaçakçılıkla Mücadele mevzuatında, gümrük idaresine beyan edilen gümrük kıymetinin doğruluğu ile ilişkilendirilmiş olan suçların ve cezaların yer aldığını da ayrıca hatırlatmak isteriz.

Eşyanın alıcısı ve satıcısı arasında yapılan satış sözleşmesi uyarınca, eşyanın gümrük kıymetine dahil edilmesi gereken unsurlardan birisi veya birkaçı ithalat işlemi gerçekleştikten sonra belirlenebilir.

Başka bir ifadeyle, ithal edilen eşya ile ilgili olarak oluşan ve eşyanın gümrük kıymetine eklenmesi gereken bir masraf, eşyanın ithalat işlemleri yapılırken henüz belirlenmemiş olabilir. Böyle durumlarda eşyanın fiyatında meydana gelecek değişikliğin gümrük idaresine beyan edilmesini sağlayan beyana istisnai beyan denir.

İstisnai beyan:

a) Konsinye şekilde teslim edilen çabuk bozulabilir eşyanın,

b) Gümrük kıymetine ilave edilmesi gereken, ancak ihracatçı ve ithalatçı arasındaki sözleşme gereği söz konusu kıymet unsurları gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten sonra belli olacak eşyanın,

c) Satış sözleşmesinde, fiyatın sonradan gözden geçirilmesini öngören hükümler içeren eşyanın,

ç) Boru hatları veya elektrik telleri ile taşınan ve depolama imkanı olmayan sürekli akış halinde olan eşyanın,

Gümrük kıymetinin belirlenmesinde ve beyan sahibinin talebi üzerine uygulanır.

İstisnai kıymetle beyanda bulunulabilmesi için, eşyanın gümrük kıymetinin ithalattan daha sonraki bir tarihte yeniden gözden geçirileceğine ilişkin sözleşmenin bir örneğinin ve onaylı çevirisinin gümrük idaresine verilmesi gereklidir. Bu durum ayrıca, ithalat sırasında düzenlenecek olan kıymet bildirim formunda da gösterilmelidir.

İthalat sırasındaki vergilendirme, o anda elde mevcut olan belgeler ve veriler üzerinden yapılır. Eşyanın gümrük kıymetinin gözden geçirilmesini gerektiren durumun varlığı halinde yükümlü tarafından tamamlayıcı gümrük beyanında bulunulur. Tamamlayıcı beyanda yer alan yeni vergilendirme unsurları, eşyadan ilave gümrük vergileri alınmasını gerektirebilir. 

Bunun tersi de mümkündür: Yeni vergilendirme unsurları eşyadan daha düşük vergi alınmasını gerektirirse, fazla alınan vergiler geri verilir veya kaldırılır.