Gümrük vergileri, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihte yürürlükte olan gümrük tarifesine göre hesaplanır.
Bu çerçevede, gümrük vergileri hesaplanırken üç temel faktör esas alınmaktadır.
İthalatınız sırasında uygulanacak olan gümrük vergisi oranı ve döviz kuru açısından gümrük beyannamesinin tescil edildiği tarihin önemli olduğunu hatırlatmak isteriz: İthalattan kaynaklanan gümrük vergilerini ödeme yükümlülüğünüz, gümrük beyannamesinin tescil edildiği tarihte başlar. Bu vergiler, gümrük beyannamenin tescil edildiği tarihte geçerli olan gümrük tarifesi unsurlarına göre hesaplanır.
Türkiye’ye yapılan ithalattan alınan temel vergi gümrük vergisidir. İthalat işlemlerinizden gümrük vergisinin yanı sıra mali mevzuatla, dış ticaret mevzuatıyla ve bunların dışında kalan farklı kanunlarla belirlenen farklı vergiler alınmaktadır.
İthalattan en yaygın olarak alınan, bu nedenle ithalat işlemleriniz sırasında karşılaşmanızın en muhtemel olduğu vergiler, fonlar ve kesintiler ve bunları belirlemekle yetkili olan kurumlar aşağıdaki gibidir:
Vergiler
Ticaret Politikası Önlemleri Kapsamındaki Mali Yükler
Diğer Kesintiler
Dış ticaret faaliyetleriniz kapsamında Türkiye’ye giriş veya Türkiye’den çıkış yapacak olan eşyanın gümrük işlemlerinin yapılabilmesi için, bu eşya ve yaptığınız dış ticaret işlemi hakkında gümrük idaresine bir bildirimde bulunmanız gereklidir. Bu bildirime “gümrük beyanı” denir.
Gümrük beyanınızda yer alan bilgiler, eşyanıza hangi gümrük ve dış ticaret kurallarının uygulanacağını belirler. Gümrük beyanınızda verdiğiniz bilgilerin doğruluğu gümrük idaresi tarafından kontrol edilir. Beyanın kontrolü ve eşyanızın muayenesi sonucunda eşyanız için ödemeniz gereken vergiler belirlenir.
Vergi kaybına neden olan bir husus veya usulsüzlük belirlenirse gümrük mevzuatı uyarınca öngörülen para cezası uygulanır.
İthalattan kaynaklanan gümrük vergilerini ödeme yükümlülüğünüz, gümrük beyannamesinin tescil edildiği tarihte başlar. Bu vergiler, gümrük beyannamesinin tescil edildiği tarihte geçerli olan gümrük tarifesi unsurlarına göre hesaplanır.
Size bildirilen vergileri ödemeniz halinde ithalattan doğan gümrük yükümlülüğünüz sona erer. Vergileri ödemenizden veya mümkün olması halinde bu vergileri karşılayacak kadar teminat vermenizden sonra eşyanız size teslim edilir ve gümrük işlemleri bitirilmiş olur. Bilgisayar sisteminde gümrük beyannamesinin işlemleri sonuçlandırılarak beyanname kapatılır.
Size tebliğ edilen gümrük vergilerine süresi içinde itiraz etmez veya süresi içinde idari yargı mercilerine başvurmaz iseniz, bu vergiler bu sürelerin bittiği tarihte kesinleşir.
Dava açmışsanız ve mahkeme aleyhinize karar verirse, bu kararın gümrük idaresine tebliğ edildiği tarihte bu vergiler tahsil edilebilir hale gelir. Gümrük vergileri ile birlikte alınması gereken para cezaları bu vergiler ile aynı zamanda karara bağlanarak tebliğ edilir ve aynı zamanda ödenir.
Gümrük beyannamesinin 5 yıl süre ile saklanması kanunen zorunludur. Gümrük idaresinin ödemeniz için size bildirdiği vergilere ve cezalara itiraz edebilir veya gümrük idaresi ile uzlaşma prosedüründen yararlanabilirsiniz.
Gümrük idaresi gümrük mevzuatının ihlal edildiği durumlarda, ihlalin niteliğine göre değişen para cezaları uygular. Bu cezalar 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 234 ila 241 inci Maddeleriyle belirlenir.
Gümrük idarelerince uygulanan para cezaları iki grupta toplanabilir;
1. Vergi kaybına neden olan işlemlere uygulanacak cezalar
2. Usulsüzlük cezaları
Gümrük kanunu 241. Madde ve Gümrük Yönetmeliği Ek-82’de belirtilen hususlardır.
Gümrük idaresi tarafından size bildirilen gümrük vergilerine, cezalara ve idari kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde bir üst makama, üst makam yoksa aynı makama vereceğiniz bir dilekçe ile itiraz edebilirsiniz.
Gümrük idaresi, itirazınızı otuz gün içinde karara bağlayarak kararını size bildirir. Ancak, Gümrük idaresi tarafından bu süreye uyulması mümkün değilse, belirtilen süre aşılabilir. Bu durumda, Gümrük idaresi, yukarıda belirlenen sürenin dolmasından önce size süre aşımını haklı kılan gerekçeler ile talep hakkında karar vermek için gerekli gördükleri ek süreyi de belirterek bilgi verir.
Gümrük idaresinin itirazınızı reddetmesi halinde, idarenin red kararına karşı işlemin yapıldığı yerdeki idari yargı mercilerine başvurabilirsiniz.
Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde, Danıştay’da ve İdare mahkemelerinde altmış gün ve vergi mahkemelerinde otuz gündür.
Size tebliğ edilen gümrük vergilerine süresi içinde itiraz etmez veya süresi içinde idari yargı mercilerine başvurmaz iseniz, bu vergiler bu sürelerin bittiği tarihte kesinleşir.
Dava açmışsanız ve mahkeme aleyhinize karar verirse, bu kararın gümrük idaresine tebliğ edildiği tarihte bu vergiler tahsil edilebilir hale gelir.
Tebliğ edilen gümrük vergilerine karşı gümrük idareleri nezdinde itiraz edilmesi ödeme süresini keser. Ödeme süresi idarenin ya da yargı mercii kararının tebliğ edildiği tarihten itibaren yeniden başlar.
Beyannamenin tescili nedeniyle bir gümrük yükümlülüğü doğmuşsa, gümrük vergileri ödenmedikçe veya teminata bağlanmadıkça beyanname kapsamı eşya size teslim edilmez. Ancak, bu hüküm kısmi muafiyete tabi geçici ithalat rejimine uygulanamaz.
Süresi içinde ödenmeyen kesinleşmiş gümrük vergileri hakkında 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.
6183 sayılı Kanun hükümlerine göre, süresinde ödenmeyen alacaklara vade tarihinden tahsil edildikleri tarihe kadar geçen süre için gecikme zammı uygulanmaktadır.
Gecikme zammı oranları ekonomik koşullara göre belirlenmekte ve güncellenmektedir.
Ödediğiniz gümrük vergileri ve para cezaları, belirli durumlarda, tamamen veya kısmen size geri verilebilir. Bu işlemler gümrük mevzuatında “geri verme” olarak adlandırılır.
Geri verme işlemlerinin hangi durumlarda yapıldığı takip eden başlıklarda açıklanmaktadır.
Gümrük vergilerinin hatalı olarak kaldırılması veya geri verilmesi halinde, başlangıçta tahakkuk eden vergiler yeniden tahsil edilir.
Kanunen tahakkuk ettirilmemeleri gerektiği halde tahakkuk ettirilen ve henüz ödenmemiş olan gümrük vergilerinin ve para cezalarının tamamen ve kısmen alınmamasına karar verilebilir. Bu işlemler gümrük mevzuatında "kaldırma" olarak adlandırılır.
Gümrük vergilerinin hatalı olarak kaldırılması veya geri verilmesi halinde, başlangıçta tahakkuk eden vergiler yeniden tahsil edilir.
Kanunen ödenmemeleri gerektiği halde ödenmiş olduğu belirlenen gümrük vergileri geri verilir.
Kanunen tahakkuk ettirilmemeleri gerektiği halde tahakkuk ettirilen gümrük vergileri kaldırılır.
Bu vergiler ilgiliye tebliğ edilmesi ve ilgilinin
Bu gümrük vergileri ilgili kişinin kasten yaptığı bir tahrifat sonucunda ödenmiş veya tahakkuk ettirilmişse, bu vergilerin geri verilmesine veya kaldırılması için yapılan talepler kabul edilmez.
Gümrük idaresinin yaptığı kontrol ve denetlemelerde gümrük vergilerinin geri verilmesi veya kaldırılması durumlarından birinin var olduğu belirlenirse, geri verme veya kaldırma işlemi gümrük idaresi tarafından doğrudan yapılır.
Gümrük beyannamesinin iptal edilmesi halinde de ödenmiş olan gümrük vergileri ilgilinin talebiyle geri verilir.
Bu talebin gümrük beyannamesinin iptal edilmesi amacıyla başvuruda bulunulması için öngörülen süreler içerisinde yapılması gerekir.
Yine belli koşullar altında, beyannamenin tescili tarihi itibariyle ithalatçı tarafından kusurlu veya sözleşme hükümlerine aykırı olduğu nedeniyle kabul edilmeyen eşyaya ilişkin ithalat vergilerinin geri verilmesi veya kaldırılması da mümkündür.
Ayrıca, gümrük vergileri yukarıda belirtilen haller dışında, Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası anlaşma hükümleri çerçevesinde, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek hallerde geri verilir veya kaldırılır.
Kanunen ödenmemeleri gerektiği halde ödenmiş olduğu belirlenen gümrük vergileri veya kanunen tahakkuk ettirilmemeleri gerektiği halde tahakkuk ettirilen gümrük vergileri için; beyannamenin
İptal edilen gümrük beyannamesi için, beyan sahibi, iptal başvurusu için gerekli süre içinde ödediği vergilerin geri verilmesini talep etmelidir.
İthalatçısı tarafından
Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası anlaşma hükümleri çerçevesinde, Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek hallerde geri verilecek veya kaldırılacak gümrük vergileri için vergilerin
Geri verme veya kaldırma işlemlerini yapmaya yetkili olan mercii, geri verilecek veya kaldırılacak vergi veya ceza tutarına göre kademeli olarak ilgili gümrük müdürlükleri, ilgili bölge müdürlükleri veya Ticaret Bakanlığı şeklinde belirlenmektedir.
Gümrük vergilerinin ve para cezalarının geri verilmesi veya kaldırılması başvurusu, Gümrük Yönetmeliği’nin 78 No.lu Ekinde yer alan
Gümrük idaresi tarafından yapılan denetlemeler sonucunda hiç alınmadığı veya noksan alındığı belirlenen gümrük vergileri, gümrük yükümlülüğünün doğduğu tarihten itibaren
Üç yıllık süre tahakkuk zaman aşımı süresi olup, bu süre içinde yükümlüye tebligat yapılması zorunludur.
Gümrük yükümlülüğünün doğduğu olayla ilgili olarak
Bu vergilerin, yükümlüye tebliğ edildiği tarihten itibaren on beş gün içinde ödenmesi zorunludur.
Ödeme süresinin bitmesinden önce ilgilinin yazılı talepte bulunması ve teminat alınması şartıyla ödeme süresi otuz gün daha uzatılabilir.
Bu kapsamda tebliğ edilen gümrük vergilerine itiraz etme hakkınız vardır.
Yükümlü ile gümrük idaresi arasında ortaya çıkan uyuşmazlıkların yargı yoluna başvurulmadan önce taraflarca konuşulup giderilmesini sağlamak amacıyla “
“Uzlaşma” belirli koşullar altında idarenin yükümlüler ve cezanın muhatabı ile uzlaşması durumudur.
Gümrük beyanının gümrük idaresi tarafından kontrol edilmesi sonucunda belirlenen farklılıklar ile gümrük idaresince belirlenmeden önce beyan sahibi tarafından fark edilerek gümrük idaresine bildirilen farklılıklara ilişkin olarak yükümlülere tebliğ edilen gümrük vergileri ile Gümrük Kanununda ve ilgili diğer kanunlarda öngörülen cezaların tümü uzlaşma kapsamındadır.
Yükümlü tarafından yapılan beyanın; gümrük idaresi tarafından kontrolü veya denetlenmesi sonucu ek tahakkuku yapılarak yükümlüye tebliğ edilen gümrük vergi alacakları ile kesilen ve muhatabına tebliğ edilen para cezalarının tümü uzlaşma kapsamındadır.
5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu çerçevesinde uygulanan idari para cezaları, kapsam dışındadır.
Uzlaşma talebi, tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde, gümrük vergileri ve cezalar için yapılır.
Uzlaşma talebinde bulunulması halinde, itiraz veya dava açma süresi durur.
Uzlaşmanın vaki olmaması veya temin edilememesi veya uzlaşma talebinin reddedilmesi halinde tebliğ tarihinden itibaren süre kaldığı yerden işlemeye başlar. Ancak her durumda, sürenin bitimine beş günden az kalmış olması halinde süre beş güne tamamlanır.
“Uzlaşmanın vaki olmaması”, uzlaşma komisyonu teklifinin yükümlü tarafından kabul edilmediği durumdur.
“Uzlaşmanın temin edilememesi”, yükümlünün uzlaşma komisyonunun davetine katılmaması veya komisyona geldiği halde uzlaşma tutanağını imzalamaması veya tutanağı ihtirazi kayıtla imzalamak istemesi hallerinden birisidir.
Uzlaşmanın vaki olmaması veya temin edilememesi halinde yeniden uzlaşma talebinde bulunulamaz.
Uzlaşma talebi Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü Uzlaşma Komisyonları ile Merkezi Uzlaşma Komisyonlarına yapılır.
Uzlaşma kapsamında olan alacaklar için yükümlü veya ceza muhatabı tarafından, söz konusu eksiklik veya aykırılıkların;
İleri sürülerek uzlaşma talebinde bulunulabilir
Uzlaşma talepleri, talebe konu olan vergi veya ceza tutarına göre Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlüğü Uzlaşma Komisyonları ve Merkezi Uzlaşma Komisyonları tarafından değerlendirilir. Gümrük uzlaşma komisyonlarının kurulması, çalışması ve uzlaşma başvurularına ilişkin usul ve esaslar Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenir.
Gümrük uzlaşma komisyonlarının tutacakları uzlaşma tutanakları kesindir. İdare, bu tutanakların gerektirdiği işlemleri derhal ifa eder.
Yükümlü veya ceza muhatabı; üzerinde uzlaşılan ve tutanakla tespit olunan hususlar hakkında dava açamaz ve hiçbir mercie şikâyette bulunamaz.
Uzlaşma konusu yapılan gümrük vergileri ve cezalar, uzlaşma gerçekleştiği takdirde, uzlaşma tutanağının tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenir.